Buchi Church na de dienst

Zondagochtend, Buchi Church

Zondag 30 augustus

Wij staan om 07.30 klaar om naar de kerkdienst te gaan in de Buchi Church (Honing-kerk) gelegen in een township van Kitwe. Wij arriveren 5 voor acht, er zitten twee jongetjes in de kerk, verder alle rust. Zoals gewoon hier word je direct naar de consistorie gebracht en wacht je op de dingen die komen gaan. Langzaam aan druppelen de medewerkers binnen, er wordt gegroet en levendig gepraat. Af en toe wordt het oefenen van de koren hoorbaar, buiten rond de kerk. Steeds luider wordt het gezang. Dan, na een gebed, naar binnen, we worden op het liturgisch centrum gezet, in het front van de hele gemeente. De kerk is half gevuld. Er wordt door de beide koren voor de nodige sfeer gezorgd. Meer mensen komen binnen. De dienst gaat voort met een aantal gebeden. Eerst een zachte en bescheiden woordenstroom, letterlijk, dan aanzwellend tot een bijna extatisch bidden, om daarna weer wat te matigen tot een plotseling amen klinkt en alles stil valt. De dienst wordt voller en voller, - wij zijn meer dan een uur verder - er wordt een schriftlezing gehouden, deze zondag 2 Samuel 13, de geschiedenis van Amnon en Tamar. Tamar wordt verkracht door haar broer Amnon. Dat is ook het thema van de preek die door Rev. Matembo wordt uitgesproken. Nu gaan de deuren van de kerk dicht, de preek begint. Zij spreekt vooral de jonge mannen in de dienst direct aan, weliswaar met humor. Het is ons eigen verhaal zegt zij. Moraal, wees als Tamar, durf nee te zeggen als vrouw; wees niet zo ‘foolish’ als Amnon gaat ze door, maak geen misbruik van de gelegenheid, dan ben jij in feite een ‘gek’. Directe toepassing zonder omwegen, want het misbruik, de verkrachtingen en incest nemen eerder toe dan af. Hoe dat komt? Juist door de nadruk en openheid van de HIV-Aids discussie, De promiscuïteit verschuift van buiten naar binnen de familiekring. Deze predikante probeerde met haar directe toepassing van dit verhaal de mensen direct aan te spreken, met een openheid die je eigenlijk niet zou verwachten.
Voor de beide pilot-groepen van TEEZ was het boeiend dat zij dit verhaal als uitgangspunt heeft genomen, want er lagen heel veel overeenkomsten met het Jozefverhaal, zoals de naam Tamar, zij draagt een veelkleurig kleed als Jozef van zijn vader Jacob kreeg en net als de vrouw van Potifar tegen Jozef zei, zegt Amnon tegen Tamar kom bij mij liggen.
Een zo directe toepassing zullen wij denkelijk nooit exegetisch verantwoord vinden, maar is wel heel functioneel. Zo leren wij opnieuw te kijken door de ogen van de ander, precies datgene wat de cursus als bedoeling heeft.
Na de dienst hebben we afscheid genomen van de TEEZ groep uit Kitwe. Tot weerziens, hopen we allen, of in Nederland of in Zambia, liefst beide.

Bart

Keuken en Dopen
Na de dienst hebben we gevraagd of we de keuken mochten zien waar de Haarlemse Doopsgezinden aan hebben meebetaald. Daar wordt wekelijks voor de aidspatiënten van de township gekookt. En ook bij vele andere gelegenheden doet de keuken en de eetzaal goede dienst.

Ik zwierf vervolgens wat over het terrein en kwam bij een groep van ongeveer 25 mensen zo in de leeftijd van15 tot 30 jaar. Ze waren aan het zingen en dansen. Zoals gewoonlijk kon ik mijn voeten niet stil houden en ws. daardoor werd ik snel in de kring gevraagd om mee te dansen. Ze waren blij, volgende week zouden ze allemaal gedoopt worden. Ze vroegen me om met hun te bidden. Het is dan de bedoeling dat ik hardop een gebed uitspreek wat ik ter plekke moet verzinnen. Toch moeilijk: ik weet dat ze woorden goed onthouden, de boodschap, de intentie. Ik heb ze toegewenst dat ze de blijheid die ze nu voleden hun leven lang – met behulp van God – konden behouden. Amen!
Willemien

De markten

Zaterdag 29 augustus

Na een dag zonder programma, wisten we niet wat deze dag zou brengen. Om negen uur zaten we gedrieën aan het ontbijt en daar kwamen onze TEEZ studenten, precies op tijd om aan te schuiven.
Obi had bedacht dat we naar een locale markt in een township van Kitwe gingen. Bij aankomst bleek dat zelfs Rosemary nog nooit op deze markt was geweest. Twee avonden ervoor hadden we een typische Afrikaans diner gehad bij Rosemary. Alle groenten die we gegeten hadden, zoals de blaadjes van pompoenen, blaadjes van zoete aardappel etc lagen keurig opgestapeld. Obi zorgde ervoor dat de vrouwen aan ons uitlegden hoe we de gerechten moeten bereiden. Tevens lieten ze ons de mais zien waar de nishima van wordt gemaakt. Van casave meel kan je ook nishima bereiden maar dan krijg je een meer kaugomachtige substantie, niet zo lekker als puur maismeel. Het volgende deel van de markt bestond uit visjes van minuscuul klein tot wat lijkt op opgerolde drolletjes, alle visjes waren gedroogd. Hierna volgde de noten, waar we een zakje pindameel kochten wat gebruikt wordt voor de bereiding van de groenten.
Na de lunch zijn we naar de grote markt van Kitwe gegaan. Hier hebben we souvenirs gekocht zoals de bijzondere openers bestaande uit 2 schroeven met als handvat een handgesneden dier. Als afsluiter terug naar de lodge waar een Bridalshower aan de gang was. 200 mooi aangeklede vrouwen. De bruid kreeg o.a. een hele keuken (de keukenkastjes, de magnetron, de ijskast, het fornuis stonden te glimmen op het terras), zeker 50 pannen, kopjes, stof om jurken van te maken teveel om op te noemen. Iemand vertelde ons dat de vrouw het merendeel van de cadeaus thuis zou opstapelen en tijdens een volgende bridalshower zou weggeven, dit mocht aangezien de cadeaus nu van haar waren. Alle cadeaus werden 1 voor 1 aangeboden, je naam wordt gezegd je komt dan naar voren en verteld waarom je voor dit specifieke cadeau gekozen hebt, zingt een liedje, doet een dansje en de volgende is aan de beurt. Toen het donker werd om 18.00 uur ging iedereen voldaan weer naar huis.
’s Avonds kwam Jonathan terug van zijn reis uit Lusaka, veel later kwamen ook Marleen en Brian aan uit Zimbabwe: een nieuwe groep werd geformeerd, met vele terugblikken naar de afgelopen fantastische week. Fantastisch qua indrukken, gezelligheid en saamhorigheid niet alleen met onze eigen groep maar ook met onze Zambiaanse vrienden.

Nathalie

Afscheid en weer verder

vrijdag 28 aug
Vandaag hebben wij er alweer een week opzitten. Er wordt afscheid genomen van vier van de reisgenoten. Nynke en Johannes gaan zaterdag ochtend vroeg terug van Lusaka naar Amsterdam, Afke en Chris reizen door via Lusaka en Choma naar Livingstone. Voor de vertrekkenden en de achterblijvers een vreemde gewaarwording. Maar al snel wordt de draad weer opgenomen. Wij drieën, Nathalie, Willemien en Bart besluiten het Dag Hammarksjold memorial te bezoeken. In 1961 stortte het vliegtuig van de Secretaris Generaal van de United Nations neer in de bush nabij Ndola. Nu staat daar een indrukwekkend, zowel als aandoenlijk monument en museum. Indrukwekkend vanwege de impact die de dood van Dag Hammarksjold gehad heeft. Er werd destijds veel van zijn diplomatieke kunde verwacht bij de oplossing van het conflict rond Katanga, België en Congo. Het was ook aandoenlijk, de parkeerplaatsen waren leeg, die voor de Vips, voor de diplomaten, voor de pers, en de algemene parkeerplaats. Wij waren de enige bezoekers deze dag. Een jonge bewaker en gids werd er zelfs enthousiast van en gaf ons een lesje geschiedenis. Aandoenlijk was ook het museum zelf. Aan de wanden de foto’s van het gecrashte vliegtuig en foto’s van Hammarksjolds diplomatieke leven, allemaal vastgeplakt met plakband of met een soort punaise. Veel documenten, brochures en informatie over de UN en Zweden waarvan de houdbaarheidsdatum allang verstreken was en veelal totaal onder het stof. In het midden van de ruimte een enorm borstbeeld van Hammarksjold waarop vanuit een soort dakkapel een vaag licht scheen. En toch was alles niet verleden tijd, of achterhaald, integendeel. Je hebt het gevoel dat je eigen aanwezigheid helpt het stof te verdrijven.
Bart

Giraffen en de toekomst van TEEZ.

donderdag 27 aug


Vandaag een bijzondere dag, voor het laatst met de hele groep.


Er is een waar ‘uitje’ georganiseerd: naar Nsobe. Dat is, voor Zambiaanse begrippen, een klein game-parc. Een prachtig gebied waar we met z’n allen in een open bus gingen (een vrachtwagen met daarop banken gemonteerd). Een prachtige tocht van bijna twee uur waarin we heel veel wild hebben gezien. Het hoogtepunt was letterlijk (!) de giraffen. Met een kleintje. Veel van de Zambianen waren hier ook nog nooit geweest, hoewel het maar 1 ½ uur rijden is. Ook voor hen was het een hele belevenis.

Na de lunch in het park de allerlaatste TEEZ bijeenkomst met als onderwerp: gaan we verder en hoe dan? Omdat een en ander bedoeld is voor de Zambianen kregen zij als eerste het woord. Allemaal wilden ze graag verder. Niet alleen voor zich zelf, maar omdat het voor hen duidelijk is dat verdieping noodzakelijk is om werkelijk verder te komen. Over de vraag of het nu Nieuwe of Oude Testament moest zijn liepen de meningen wat uiteen. Ook alle Nederlanders wilden graag verder. Al pratend neigden we allemaal toch erg naar het NT, bijvoorbeeld het Marcusverhaal. Het bestuur van de zending had nog een korte vergadering met de drie dominees en daarna naar huis om ons te kleden voor het avondfeest. Willemien

Afscheid in Kitwe

De mensen van de United Church of Zambia en TEEZ in Kitwe namen groots afscheid van ons. Een professionele dans- en muziekgroep liet ons kennismaken met dansen uit verschillende delen van Zambia. En er was heerlijk traditioneel food. Dit zullen we allemaal niet snel vergeten....

In between 2

Tussendoor gebeurd veel, zo was de bagage van Jonothan niet aangekomen. Hij heeft er vier dagen op moeten wachten. Toen we bij het aids project waren, bleek dat alle care givers drie jaar geleden een fiets hadden gekregen om naar hun ' werk' te gaan, maar vooral ook om de patienten op te vervoeren. Alle fietsen zijn inmiddels stuk en er is geen geld voor onderdelen. Gelukkig zit Nynke in het Fonds voor de Ziekenverpleging en we hebben een bedrag in dollars achtergelaten. Dat komt wel goed!

De avonden in de lodge zijn ook erg boeiend: eten, drinken en heel veel kletsen!

Willemien

Aids, malaria en TBC

Kitwe, woensdag 26 augustus 2009

Ieder van ons was op haar/zijn eigen manier enigszins gespannen over wat we zouden gaan meemaken vandaag. Wij mochten meelopen met de “Care givers van the Anglican Church” in een buiten gebied van Kitwe. Na 20 minuten gereden te hebben over een weg welke eens voorzien was van asfalt, maar nu voornamelijk bestaat uit gaten en diepere gaten en resten van asfalt. We kwamen aan en werden welkom geheten door een groep dansende vrouwen en 2 heren, in uniformen, zij waren de mensen die ons later gingen rondleiden door hun wijk. Als er al ijs was dan was het zeer snel gebroken omdat ze erg moesten lachen om mijn heup gewieg. Na een voorstel rondje gingen we op pad. Het bleek dat al deze mensen zich tenminste 2 dagen in de week geheel vrijwillig en belangloos inzetten om hun zieke mede mens te helpen. We gingen lopend op pad, allemaal contact makend met de kinderen die wij op straat (lees zandpad) tegen kwamen. Eerst bezochten wij een jongen van tien, hij was gelukkig al aan de beterende hand, hij bleek HIV besmet, leed aan TBC en had een hernia. De hernia kon pas verholpen worden als de TBC bestreden was. De hele familie was blij dat wij op bezoek kwamen en gaven ons maar wat graag een hand. Ze vertelden trots dat de genezing van hun zoon mede aan de hulp van de care givers te danken is. Deze blijdschap, dankbaarheid en ook het vertrouwen in the care givers kwam bij ieder bezoek naar voren, maar ook de familieleden werden geprezen dat zij de zieke zo goed ondersteunen. De care givers vroegen hen steeds of ze dit wilden blijven doen omdat dit het genezingsproces zeker ten goede kwam. Zo kwamen we ook bij een meneer die eigenlijk zo ziek was dat hij normaliter sliep als the care giver langs kwam, maar nu vanwege het feit dat buitenlandse mensen HEM blijkbaar de moeite waard vonden en tijdnamen om HEM te komen bezoeken, maakte dat hij wakker was, aangekleed, zijn kamer opgeruimd. Sterker nog hij zat glunderend op zijn bed te wachten. Vertellend hoe fijn het was dat hij elke week bezocht werd door ZIJN Care GIVER. Op het moment dat we vroegen of we een foto van hem mochten maken was dit prima alleen wilde hij wel staand op de foto. Dus met al zijn kracht stond hij lachend op. We liepen door, gevolgd door een steeds groter wordende groep kinderen. Dit hadden we zelf een beetje veroorzaakt. Je denkt: ik geef een paar kinderen een ballon kunnen ze samen spelen, ook de pop van Emy en het spelletje van Menno vonden een nieuw iemand, maar voor je het weet lopen er hordes kinderen te vragen/bedelen om speelgoed. Na deze indrukwekkende wandeling kwamen we terug bij het startpunt en gingen we evalueren. Iedereen was erg onder de indruk van de inzet van the care givers, ze werden dus erg geprezen en bedankt. Hierna gingen we lunchen met de Bisschop. Ik had nog niet verteld dat we deze hele dag werden vergezeld door de Bisschop van the Anglican, een meneer van 50 die net zijn vrouw verloren had aan borstkanker en 2 jonge opgroeiende kinderen heeft. Hij bleek niet alleen Bisschop van het gebied maar ook nog tijdelijk te zijn aangesteld als Aartsbisschop van heel Zambia. Malawi, Botswana. Het bijzondere van deze man was niet alleen dat hij ruim de tijd nam om met ons mee te gaan, hij was ook één van de groep, ook bij de care givers. Hij sprak ook vol bewondering en respect over en met the caregivers. Na afloop van de lunch om 15.45 uur vertrokken Jonathan en ik richting vliegveld Ndola om de tweede auto te halen. Gelukkig en helaas realiseerde ik me net buiten Kitwe dat ik mijn creditcard in the guesthouse had laten liggen. Jonathan was terecht zwaar geïrriteerd. Dus omdraaien en snel terug naar het hotel om toch de auto op te kunnen halen.
Nathalie

kopermijnen

dinsdag
Het gebied waar we verblijven heet ‘the Copperbelt’. Eens was dat de grootste bron van inkomsten voor Zambia, maar zo’n 15 jaar geleden is het grootste deel van de mijnen verkocht aan buitenlandse ondernemingen. Niet alleen het koper, maar ook het grootste deel van de winst gaat dus nu naar het buitenland (Zuid-Afrika, China, U.S.A enz.)
We bezochten een van de mijnen, helaas niet de mijnschacht. De mijn ligt in een uitgestrekt gebied, zoiets als de Veluwe en we begonnen de excursie bij een hele grote ‘pit’, een gigantische afgraving. We konden zien hoe mensenhanden de afgelopen halve eeuw de stenen hebben uitgehakt, fijngemaakt, gewassen en via een (voor mij nog steeds onbegrijpelijk proces) in hele grote reservoirs met water in verschillende zuurgraden langzaam aan het koper scheiden van de aarde en van de andere mineralen. Gekleed in witte jassen, helm op, beschermingsbril en met mondkapjes zijn we door een aantal zeer gemotiveerde mensen geïnformeerd hoe een en ander werkt. Imposant te zien hoe aan het einde er prachtige platen koper liggen. Hoeveel mensen er werken, daar zijn we niet achtergekomen, maar het zijn er heel veel. Op het terrein grote dorpen, scholen, kerken, een ziekenhuis. Werk je op de mijn, dan leef je ook op de mijn. Risicovol, het laatste gedeelte van het scheiden van het koper van de rest gebeurd via het uiterst brandbare parafine. We werden hier gewaarschuwd dat het kon ontvlammen en dat er dan maar een ding is dat je kunt doen: hard rennen. Een parafine brand stopt pas als de parafine op is, is niet te blussen dus. En daar vlak bij wonen dus duizenden mensen.
Een aantal leden van de TEEZgroep vergezelde ons op deze excursie en voor sommigen van hen was het ook een openbaring wat er zo vlak naast hun woonplaats gebeurde. Ik had het geluk dat ik in het busje steeds naast de oude Fred zat, hij heeft jarenlang in deze mijn gewerkt - en er dus gewoond. Zwaar werk ja, maar wat is hij nog steeds trots op ‘onze mijn’. Hij was wel blij dat hij nu buiten het terrein – bij de rivier – een klein huisje had, waar hij met zijn vrouw woont. Hij wist ook te vertellen dat inmiddels bijna ¾ van de mensen die op de mijn wonen werkeloos zijn. Dat vertelde onze gidsen niet.
We zouden aan het eind van de middag een TEEZ bijeenkomst hebben. Er moest nog stof gekocht worden voor jurken, overhemden enz. Met de vrouw van Kangwa naar de markt….. Wat een mensen, wat een gekakel. Het duurde lang voor iedereen een stof had uitgekozen en het afrekenen van stof en het maken van een en ander duurde minstens zo lang. Geduld. Meer dan twee uur te laat kwamen we thuis waar de Zambianen rustig zaten te wachten. We zijn in Afrika.
Willemien

Het meemaken van een TEEZ-class over counseling in de kerk:

We mochten als Nederlandse groep meedoen met een Zambiaanse TEEZ-les in Kalulushi. De les ging over hoe je counseling toepast binnen de kerk. De groep van zeven Zambianen, die wekelijks bijeenkomen voor de lessen van TEEZ, hadden hun bijeenkomst speciaal voor ons verzet naar de woensdag. De les vond plaats in een open shed bij het kerkgebouw van de United Church of Zambia. De tutor haalde eerst de belangrijke leerpunten van de vorige les aan. Direct voelden we ons thuis in het onderwerp, want die punten waren alle direct ook voor Nederland van toepassing. Goed en betrokken luisteren naar degene die met een probleem naar je toekomt en niet direct met oplossingen aankomen. Het stellen van open vragen. Hierdoor kan de ander het gevoel krijgen dat er echt aandacht voor hem of haar is. De les van vandaag ging hierop door. Als er eenmaal vertrouwen is, kun je door het stellen van goede vragen de ander stimuleren om naar een oplossing te zoeken. De tutor nodigde de Zambianen eerst uit om op het lesmateriaal te reageren; later betrok hij ook ons in de les. Indrukwekkend was het om te ervaren hoe we in een zo eenvoudig gebouwtje bij ondergaande zon zo geconcentreerd konden werken. Het deed ons ook wat, want de onderwerpen waren niet alleen informatief, maar werden door alle deelnemers ook op het eigen leven betrokken. We worstelden soms wel met het Engels; ook voor de Zambianen bleek het soms duidelijk de tweede taal. De culturele verschillen kwamen in het gesprek naar voren: het lijkt erop dat de Nederlanders het onderling sneller oneens zijn of daar sneller mee naar voren komen. De tutor en de Zambianen brachten eerder hun persoonlijke geloof naar voren. We waren verbaasd dat we in ruim een uur zo ver kwamen en elkaar zo dicht naderden.
Gesprek van de twee pilotgroepen over de Jozef-cursus:
Terug in het Guesthouse spraken we over de wederzijdse ervaringen met het cursusmateriaal. Wat had ons in het verhaal getroffen in positieve of in negatieve zin? Verschillende delen van het verhaal werden levendig opgehaald en besproken. Was Jozef arrogant of was hij het slachtoffer van het feit dat hij de lieveling van zijn vader was? Was het vader Jakob kwalijk te nemen of moest de geschiedenis zich zo voltrekken? Wat is de betekenis van Juda in het verhaal en hoe beoordelen we zijn gedrag? Het beantwoorden van deze vragen spoort ons aan om na te denken over onze eigen familiesituaties. We kunnen de lezer alleen maar aanraden om er het verhaal zelf nog eens op na te slaan.
We rondden deze fantastische dag af met een gezamenlijke maaltijd.
Afke en Chris

Politieke confrontatie

Een dag begint met het ontbijt. Op zich al een confronterend gebeuren. Wie is er wel en wie niet (want heeft meer en langer slaap nodig). Vervolgens: wordt er eigenlijk wel begrepen wat je voor het ontbijt wilt, een gekookt ei, een continentaal breakfast of een Engels ontbijt, met of zonder de bijbehorende saucises en witte boontjes in tomatensaus. Geen politiek, maar toch soms met de trekken van een confrontatie, zij het een zeer vriendelijke en zelfs vriendschappelijke. Die Nederlanders worden niet altijd even goed begrepen door de wel zeer beleefde en soms bijna onderdanige Zambianen die de keuken runnen.
Bij het ontbijt is het verdere verloop van de dag nog een bijna geheim, er doen zich immers altijd verrassingen voor, is de ervaring. Deze hele maandag is dan ook een grote verrassing. Om tien uur wordt het hoofdkantoor van TEEZ bezocht. Stel je geen enkele luxe voor, maar onvoorstelbare soberheid en bijna trieste eenvoud, maar gevuld met vrolijke medewerker(ster)s. Alle gebrekkigheid van organisatie en behuizing verdwijnt onmiddellijk. Vervolgens een rondgang over het Ecumenical Centre Mindolo. Een gesprek over de theologische scholing van de United Church of Zambia, een ontmoeting met de 2e man van Mindolo, het centrum van verschillende opleidingen en cursussen om mensen in het leven weerbaar te maken en voor zichzelf op te komen, van een viscursus tot vredeswerk. Een wandeling naar de bibliotheek en het Dag Hammarksjold Centrum. Deze hele onderneming is neergezet door de UN ter herinnering aan de crash die Hammarksjoild maakte in de nabijheid van Ndola, in 1961
Na de lunch, we eten twee maal warm hier in dit arme Zambia, een ontmoeting met een zeer getalenteerde en welbespraakte jonge civic-leader, lid van de gemeenteraad van Kitwe, Christoffer, 25 jaar, en al een hele carrière achter de rug die ooit misschien zal kunnen eindigen in een presidentschap. Wie weet! De kerk is voor hem als katholiek, dé instantie die het tot eigengereid politiek neigende presidentschap en politieke systeem kan en moet corrigeren. Er ontstaat een levendige gedachtewisseling waarbij het goed is zich er van bewust te zijn dat een groot deel van de Zambianen en zeker de politieke leiders een kerkelijke en zeer kerkelijke binding hebben. Hoe kan het dat zij niet meegekregen hebben dat leiderschap zoiets is, als Jozef in zijn verhouding met zijn broers, rechtvaardig en gericht op saamhorigheid en brood voor allen? De kerk is, zoals bij na waar ook elders, teveel gericht op ‘salvation’, heil en eigen heil, wat dat ook moge zijn, en te weinig met wat de roeping van kerk en geloof is, gerechtigheid en vrede. Zou die kerk dat werkelijk weten, vragen wij ons kritisch af?
Die kritiek zet zich voort tot een scherpe discussie en confrontatie aan de tweede warme maaltijd aan het einde van de dag. Het groepsproces is goed op gang, maar…in alle vrede en rechtgeaardheid wordt er van mening verschild. Inderdaad politieke confrontatie moet komen van bevlogen mensen. En dat zijn we.

Bart Stobbelaar

In between

Tussen en na de kerkdiensten hebben we veel mensen ontmoet. We waren echt de enige blanken, maar ik voelde me helemaal niet bekeken. Wel vielen we op, maar dat is wat anders. Veel mensen komen op je af en heten je welkom, met een handdruk die uit drie speciale ‘grepen’ bestaat. Vrouwen omhelzen je vaak, en dat bestaat dan uit kussen aan twee kanten. Soms knopen mensen een gesprek aan. Zo ging de vice-president met mij een serieus gesprek aan. Daar ik vice-voorzitter in Haarlem ben, konden we veel uitwisselen. Hij met een gemeente van bijna 2500, terwijl we in Haarlem rond de 600 zitten. “Hoe lang mogen vrouwen/meisjes die ongehuwd zwanger worden niet in de kerk komen?” En: “wij drinken de wijn bij het avondmaal tegenwoordig uit aparte bekertjes, hoe doen jullie dat?” Dat wij vrouwelijke dominees hebben verbaasde hem niets, dat is in Zambia heel gewoon, maar toen ik vertelde dat openlijke homo’s bij ons ook gewoon predikant kunnen zijn, werd het toch wel even stil. Lang hebben we gesproken over hoe je de dienst aantrekkelijk kan maken voor zoveel mogelijk mensen. In Zambia is het gros van de mensen jong, daarop is de dienst afgestemd. De ouderen vinden dat niet altijd prettig, maar snappen wel dat het nodig is. Probleem bij deze bevolkings-(c.q.kerk)opbouw is wel dat er weinig ouderen zijn voor het kader. Terwijl wij in Nederland juist zitten met een gebrek aan kader van juist wat jongere mensen.
De gemeenschappelijke dag is afgesloten met een lunch met zeer veel Zambianen uit het TEEZ-kader. Een lunch die om 13.00 uur zou beginnen. Om 14.00 uur was het overheerlijke eten er al! Veel aandacht voor elkaar, tafels met vier tot zes personen, zodat een gesprek echt mogelijk was.
Terug in de pick-up. Tot grote verbazing van de Zambianen de vrouwen achterin en de mannen in de cabine. Nou ja, we zijn gewoon soms een beetje gek. Leuk toch.

Willemien.

Amsterdam (vertrek vrijdag 16.00)-Kitwe (aankomst zaterdag 18.30)

De reis als brug tussen Europa en Afrika.
Een reis van meer dan 24 uur. Drie vluchten stonden op het schema (Amsterdam-Londen, Londen-Lusaka en Lusaka- Ndolo). In totaal hebben we 13 uur gevlogen en zeker 12 uur gewacht. Deze tijd werd zeer wel benut om nader met elkaar kennis te maken en om ook een beetje uit te rusten van de hectiek van Nederland. Vlak voor vertrek wilde de één nog boodschappen doen voor de familie, een ander bracht het hondje naar haar ouders, werk moest worden afgerond en koffers werden op de weegschaal gezet om overgewicht te voorkomen. Kortom, het drukke Nederlandse leven volgde ons tot op het laaste moment.
Om half 2 was het moment daar. Na afscheid genomen te hebben van onze dierbaren, waaronder dominee Herman Heijn volgde een mislukte poging met de self-incheck service van British Airways. Het signaal was duidelijk…. Laat het Europese leven even achter je en bereid je voor op Zambia. (Laat het maar gaan, kijk maar hoe de week verloopt en vooral… wind je nergens over op!)
Na een gate wissel, waarbij Afke en Chris bijna in een verkeerd toestel belandden (niet hun schuld uiteraard) ving de reis aan naar Londen. Daar stilden we onze honger met een eenvoudig Japans hapje en luisterden we naar de spannende verhalen van Willemien en Nathalie, die bij de handbagage controle niet ongestraft door mochten lopen.
De vlucht naar Lusaka was lang, rustig en gaf genoeg gelegenheid films te kijken en te borrelen. Ik denk zelfs dat we alle chipjes van de crew hebben afgetroggeld.
Om 06.00 kwamen we op zaterdagochtend aan in een aangenaam fris Zambia. Een behulpzame non escorteerde ons meteen naar de paspoortcontrole voor de ‘Zambians’. Na aanvankelijk enthousiaste reacties van onze kant bleek dit helaas toch niet de snelste rij te zijn… De volgende verrassing wachtte: Jonathans bagage bleek nog in Londen te staan….
Pas in de middag ging de vlucht naar Ndola, een half uur rijden van Kitwe. Ter overbrugging hadden we dagkamers in Lusaka, waar een inspirerende ontmoeting met dhr. Muwowo op het programma stond. Dhr. Muwowo bracht ons op de hoogte van zijn wens om oorspronkelijke muziek, behorende bij officiële gelegenheden (begrafenissen etc.) weer nieuw leven in te blazen met evt. hulp van de zending uit Nederland.
Een korte lunch in een winkelcentrum werd daarna gevolgd door een minislaapje in de lodge. Enkele parochianen van de kerk die bij de lodge hoorden, brachten ons terug naar het vliegveld (in onze ogen kwamen ze natuurlijk veel te laat). Een klein vliegtuig stond al klaar en na een vlucht van 40 minuten waren eindelijk in Ndolo. Na een sprong van de vliegtuigtrap konden we onze Zambiaanse vrienden in de armen sluiten. Onder de oudgedienden van de groep die ons vorig jaar had bezocht, waren Kangwa, Obi en Rosemary met enkele anderen van de TEEZ uit Zambia.
Wat meteen opviel was de goedlachsheid van de Zambianen. De lichtheid die zij in zich dragen, de warme lach en hun levenshouding van tijdloosheid.
In de lodge praatte Kangwa ons bij over de programmawijzigingen. Helaas vergaten we de raad die Herman Heijn ons in Nederland had gegeven…… eerst bestellen, dan borrelen en pas na 1,5 uur eten! Ons geduld werd danig op de proef gesteld. Maar in ieder geval was het heel duidelijk….. welcome to Zambia!!!!

Nynke Idema

Doopdienst..

Na de eerste dienst begon een dienst in de plaatselijke taal, het Bemba. Ik kwam “te laat” in de dienst. Wat dat betreft het ik me goed aangepast, want te laat komen tijdens de dienst is heel gewoon. Toen ik binnen kwam, werd er gebeden. Het gebed werd uitgesproken door de mevrouw die de dienst leidde. Dat is iemand anders dan degene die preekt. De woorden van het gebed worden snel achter elkaar uitgesproken en het gebed duurt lang. Na het gebed begonnen de twee aanwezige koren na elkaar te zingen. Wederom vrij swingende liederen, begeleid door een keyboard. Tijdens de dienst werden 40(!) kinderen “gedoopt”. Ieder kind werd met water besprenkeld. In het ene geval betekende dat een daadwerkelijke doop, in het andere gevalbetekende de besprenkeling enkel een bijschrijven in het kinderboek. Deze kinderen kunnen later zelf beslissen of ze alsnog gedoopt willen worden. De ceremonie duurde bijna een uur. De ouders en de kinderen werden naar voren geroepen en gingen daarna in de rij staan.

Vervolgens ging, alweer een vrouw, preken. De preek duurde bijna een uur. Ik kon de preek niet volgen. Het onderwerp was church and business. Sommige woorden worden in het Engels uitgesproken. Wat mij opviel was dat cijfers altijd in het Engels werden uitgesproken. Toen ik later iemand vroeg waarom dat was, zei hij dat het Bemba zo moeilijk is dat cijfers in het Bemba uitspreken een hele goede beheersing van deze taal vergt. Het Bemba is niet echt van deze streek en daarom spreekt niet iedereen heel goed Bemba. De preek was serieus, maar er zat ook humor in, want er werd op bepaalde momenten hard gelachen. Er wordt hier zo wie zo tijdens de dienst meer gelachen dan bij ons. Het geloof wordt serieus genomen, maar het geheel wordt niet te serieus genomen. Dat spreek mij erg aan. Na de preek was er een gebed, nog een lied en toen was de dienst afgelopen. Bij elkaar duurde de dienst ruim twee uur.
Johannes Homan

Zondagmorgen in Kitwe: het aanbieden van de Jozef-cyclus tijdens de dienst

De wekker was om 6.15 uur gegaan om de dienst van 8.00 uur in St. Margaret’s Congregation in Kitwe te kunnen halen! Heel bijzonder om zo vroeg al in de kerk te zijn. Deze speciale dienst was in de grote kerk van de United Church of Zambia, omdat daar veel mensen van TEEZ vandaan komen. Drie koren werkten mee aan de dienst en hun vrolijke en ritmische gezang kwam ons al tegemoet, toen we buiten hartelijk begroet werden. Het openingslied was mij bekend van Songs of Praise en was getiteld: How great Thou art. Heerlijk om dat hier te zingen met zoveel mensen, hoewel nog niet iedereen er dan al is. In de loop van het eerste uur van de dienst die twee uur gaat duren, stroomt de kerk helemaal vol. Het is hier helemaal niet vreemd om later te komen of eerder, voor de preek in het laatste halfuur van de dienst, weg te gaan. Ik denk niet dat ik dat weggaan leuk zou vinden, maar het prikkelt wel om de mensen te boeien met je preek! We genoten van de koren, die ook in het Bemba, de belangrijkste oorspronkelijke taal, zongen en het was moeilijk om stil te blijven zitten, zo swingend is hun muziek. Ik heb begrepen dat in andere kerken er veel meer mee gedanst en bewogen wordt. Van te voren repeteerden we met onze groep het zingen van Ik voel de winden Gods vandaag van Kees Boeke en Zo maar een dak boven wat hoofden van Huub Oosterhuis. Van dat laatste had ik een Engelse versie gevonden uit een Amerikaans Liedboek van de Mennonieten. De Winden Gods leenden zich er voor om kort te vertellen over ons land aan de zee met al dat water, over dat zeilschip dat in de haven blijft, maar uiteindelijk toch durft uit te gaan in vertrouwen op God. Beide liederen kregen een plekje in de dienst en Chris begeleidde ons op het keyboard.
Tijdens het aanbieden van de collecte kreeg het feestelijk en officieel presenteren van de doos met de Jozefverhalen, het TEEZ-project, een mooie plaats. Ds. Kangwa Mabuluki legde uit dat we dit cursusmateriaal eigenlijk aan ons zelf én aan God aanbieden, net als de collecte, opdat het een bijdrage gaat leveren aan onze dienst aan de wereld en God. Door samen de tekst van het Jozefverhaal goed te lezen en aan de hand van de vragen erover te spreken wat ze ons voor ons leven vertellen, kunnen we komen tot die dienst aan God en de wereld.
Chris Maas dankte als nieuwe voorzitter van de Doopsgezinde Zending voor al het werk in Zambia en in Nederland voor dit project verricht en sprak de wens uit dat ieders reis door de Jozefverhalen betekenisvol mag zijn en vrucht mag opleveren.
Ds. Bart Stobbelaar preekte over Jozef en legde in een heldere en boeiende preek uit dat Jozef dertig jaar jong was, toen hij aan zijn reddend werk in Egypte begon. Jezus was dertig jaar toen hij in het openbaar zijn opdracht begon uit te voeren. TEEZ bestaat nu dertig jaar en kan verder gaan en vrucht afwerpen, dromen waar makend.
Het is hier heel normaal dat een dienst twee uur duurt. Ik heb het door het vele zingen en de afwisseling in de dienst helemaal niet gemerkt: de uren vlogen voorbij. Prachtig om deze levendige, vrolijke en hartverwarmende dienst mee te kunnen maken.
Afke

voorbereidingen

Maandagavond: de laatste voorbereidingen. We zijn bij Nynke (op de rug) thuis. Links Willemien, Nathalie, Afke en Johannes. Het programma wordt nog een keer doorgenomen enwe krijgen o.a. te horen dat het de bedoeling is dat we zondag twee kerkdiensten bijwonen en dat bij alle twee er door een van ons een preek wordt gehouden.

Johnatan heeft ter plekke dominee Kangwa Mabuluki gebeld. "Ja, het was de bedoeling dat er in iedere dienst een preek van 25 minuten gehouden zou worden." De reactie van Johnatan was kort maar krachtig: "de helft is ook wel goed". En vervolgens dachten we dat 10 minuten waarschijnlijk ook wel goed zou zijn. De diensten gaan zo wie zo al lang duren: anderhalf uur is een makkie.

Natuurlijk moet er ook gezongen worden: de winden gods vandaag...???

Wij stellen ons voor: Bart Stobbelaar

Vijf jaar geleden kreeg de Doopsgezinde Zending via ds Herman Heijn het verzoek om mee te werken aan een nieuwe opzet van de Zambiaanse cursus Theological Education by Extension. Deze cursus bestond toen net 25 jaar en het materiaal was aan vernieuwing toe. Directeur van TEE Zambia, Rev. Kangwa Mabuluki was bekend met de Nederlandse theologische opleiding, met name met het werk van prof. dr. Karel Deurloo, en zag in de meer literaire benadering van teksten mogelijkheden voor de eigen cursusopzet. Ineens komen dan communicatielijnen van mensen bij elkaar. Karel Deurloo als adviseur, Herman Heijn bevriend met Kangwa Mabuluki. Herman Heijn wist dat ik na mijn vervroegd emeritaat als Hervormd predikant te Bloemendaal iets zocht om mij intensief mee bezig te houden: TEE Haarlem werd opgezet. Een enthousiast groepje van in het begin vijf à zes personen, dat later uitgroeide tot de huidig twaalf.In Kitwe (Zambia) werd eveneens een groep geformeerd. Er ontstond een hechte samenwerking, waarbij de wederzijdse ontmoetingen een enorme stimulans vormden. Zo is de ontwikkeling van de Jozef cursus geen eenzijdige beweging van hier naar daar, maar in een echt samenwerkingsverband ontstaan. Over en weer werd en wordt er van elkaar geleerd. Ieder reageert vanuit verschillende maatschappelijke, economische, politieke en persoonlijke context. Ook wat betreft theologische ligging bestaan er natuurlijk verschillen, zowel tussen Zambia en Nederland, als in beide groepen onderling. Niet desondanks, maar dankzij die verschillen wordt er eendrachtig samengewerkt. Niemand hoeft zijn of haar gelijk te halen, immers de waarheid ligt letterlijk in het midden – de plaats waar de Bijbeltekst staat afgedrukt. In feite zijn we met elkaar weer een soort eerste hoorders van de tekst geworden, er wordt opnieuw gelezen, de woorden geproefd en gespeld, gegist wat de betekenis was en nu kan zijn. Herlezen van het verhaal en zo verwonderd raken dat die teksten in feite heel eigentijds resoneren in je eigen situatie.Vijf jaar leid ik nu de cursus en nog steeds is elke keer nieuw.Wie ik ben? Zoals gezegd een predikant van Hervormde huize met vervroegd emeritaat. Gestudeerd, allereerst anderhalf jaar Wis-en Natuurkunde te Leiden; daarna Theologie te Leiden en Amsterdam (UvA). Vervolgens vicaris te Amsterdam Osdorp-Sloten, predikant te Zeevang (Noord-Holland), Gouda en Bloemendaal.

We stellen ons voor: Chris en Afke Maas

Afke:
Van de TEEZ-groep in Haarlem had ik tot voor kort nog niet gehoord. Eenmaal er mee in aanraking gekomen, was ik meteen enthousiast. Bijbelverhalen hebben mij van jongsafaan geboeid. Inmiddels ben ik leerhuisdocent en doopsgezind predikant geworden en houd ik mij in mijn werk bezig met het geven van betekenis aan bijbelverhalen voor mensen van nu. Van de leerhuizen uit de joodse traditie heb ik geleerd, dat het leren met elkaar zo waardevol is, omdat ieder op haar en zijn eigen wijze naar verhalen kijkt en luistert. Wat je met een bijbeltekst doet, hangt mede af van jouw leefwereld. Hoe bijzonder, dat in het TEEZ-project van de Jozefverhalen de leefwereld van mensen uit Zambia en Nederland bij elkaar gebracht worden en elkaar gaan beïnvloeden. Ik ben heel benieuwd hoe dit op onze reis gaat uitwerken en vind het een voorrecht om er aan mee te mogen doen. Bovendien is dit nu zending waar ik me in kan vinden, omdat het verzoek om cursusmateriaal uit Zambia kwam. We komen niets opleggen, maar werken samen als gelijken. Ik hoop dat dit project contacten en inspiratie gaat opleveren voor andere doopsgezinde gemeenten, zoals de mijne in Bussum-Naarden. Heel spannend vind ik het ook, maar de materiële en geestelijke voorbereiding op deze reis maken, dat ik er steeds meer zin in krijg om de mij nu nog onbekende mensen te gaan ontmoeten.

Chris:
Het enthousiasme waarmee ds. Herman Heyn mij vertelde over de wijze waarop het TEEZ-project over de Jozef-verhalen vorm kreeg, werkte direct aanstekelijk. Verdere contacten met ds. Bart Stobbelaar en de Haarlemse pilotgroep en bestudering van het materiaal dat we nu naar Zambia mogen gaan brengen, hebben mijn respect en enthousiasme voor dit project alleen maar verder versterkt. Wat is dan het bijzondere van deze aanpak? Voor mij in de eerste plaats de oprechte interesse in “wat er werkelijk staat”. En hoe het samen aandachtig studeren enorm kan inspireren. Het besef dat juist de weerklank van het verhaal in de reacties van de gesprekspartners zo veel te betekenen heeft. Zo licht de tekst als het ware op. En natuurlijk vooral ook: hoe een dergelijke benadering mensen over zulke grote afstanden verbindt en stimuleert. Ongetwijfeld zullen we van onze Zambiaanse gesprekspartners veel gaan leren. Afgaande op m’n intuïtie heb ik er vertrouwen in dat de nu ontwikkelde methode nog een ruim vervolg kan gaan krijgen: zowel hier in “het Noorden”, in Afrika als in andere windstreken. Het is een voorrecht, namens doopsgezind Nederland, als nieuwe voorzitter van de Doopsgezinde Zending daaraan een steentje te mogen bijdragen.

Wij stellen ons voor: Johnatan Mateyo

Mijn naam is Jonathan Mateyo en ik ga namens de zending mee naar Zambia. Ik ben bij de zending betrokken voor de financiële afwikkeling van projecten en ik zit in het bestuur. Ik ben vanaf het begin betrokken bij TEEZ omdat ik zelf uit Zambia kom en de situatie ter plekke goed ken. In derde wereld landen groeit het christendom nog steeds en is er veel vraag naar studiemateriaal zoals bijvoorbeeld TEEZ dit ontwikkelt. Ik ben trots dat de zending het TEEZ project mogelijk heeft gemaakt. Door een project als dit denk ik dat de kerk in Zambia zal blijven groeien. Ik woon bijna twintig jaar in Nederland en heb daarvoor in Zambia gewoond, waar ik ook ben geboren. Het is voor mij leuk om op deze manier terug te gaan naar Zambia en het is interessant om met andere ogen je eigen land te bekijken. Ik ben vooral heel benieuwd hoe het nu in Zambia is, ik kan niet wachten!
Jonathan

We stellen ons voor: Johannes Homan

Vijf jaar geleden ben ik gevraagd om mee te doen aan het TEEZ-project. Onder bezielende begeleiding van Bart Stobbelaar hebben wij het Jozefverhaal gelezen en daarover vele avonden uitvoerig gediscussieerd. We zijn het niet altijd eens met elkaar. En eigenlijk is dat ook niet interessant. Voor mij is het veel interessanter dat ik door onze discussies meer begrip krijg voor het standpunt van de ander. En dat is voor mij vanuit het oogpunt van gemeente-zijn het belangrijkst. Daarom ben ik dankbaar dat ik mee heb mogen doen. En als zoon van een dominee kan ik het niet laten om nog een boodschap te verkondigen. Deze bijbelstudie is weliswaar opgezet voor Zambia, maar eigenlijk zou deze cursus wat mij betreft ook breed uitgezet mogen worden binnen de Doopsgezinde Broederschap in Nederland. Zodat ook wij weer eens stevig met elkaar in discussie gaan over inhoudelijke onderwerpen. Niet om het met elkaar eens te worden, maar om elkaar beter te leren kennen.

Volgende week zitten we al in Zambia. Ik ben momenteel nog niet echt met onze reis bezig. Het opruimen van ons huis, de vakantie van onze kinderen en mijn werk houden mij meer bezig. Ik hoop de komende dagen wat meer tijd te hebben om mij op de reis voor te bereiden.

Johannes Homan

Jozef verhaal

Het doel van de reis is het aanbieden van het werkboek over het Jozefverhaal. Hiernaast Jozef bij de put door de schilder Murillo. Het verhaal over Jozef staat in Wikipedia aldus (door mij wat ingekort): Jozef in de Bijbel: Jozef werd door zijn broers gehaat, omdat hun vader, Jakob, meer van hem hield dan van hen. Bovendien had Jozef bijzondere dromen die zijn broers niet zinden. Op zekere dag wordt Jozef er door Jakob op uit gestuurd om te kijken hoe het zijn broers vergaat, die op dat ogenblik de kudde hoeden. Terwijl Jozef op weg gaat, blijken zijn broers het plan te hebben opgevat hem te doden. Ruben, zijn oudste broer, blijkt daar bezwaar tegen te hebben, want hij wil niet dat er bloed zal vloeien. Als Jozef zijn broers bereikt, wordt hij daarom in een droge put gegooid, en wat later aan kooplui verkocht, die met een Ismaëlitische karavaan op weg zijn naar Egypte.
In Egypte komt hij in dienst van Potifar, een hoffunctionaris. Hij krijgt al gauw een leidinggevende positie in het huis van zijn meester. De vrouw van Potifar probeert hem te verleiden. Jozef gaat hier niet op in, waarna de vrouw hem beschuldigt van een verleidingspoging. Potifar gooit Jozef dan in de gevangenis. Ook in de gevangenis krijgt Jozef al spoedig een taak. Tijdens zijn gevangenschap verklaart hij de dromen van twee andere gevangenen: de opperschenker en de opperbakker die bij de farao in onmin zijn geraakt: hij voorspelt dat de bakker ter dood zal worden gebracht en dat de schenker in functie zal worden hersteld. Als later de farao een droom heeft, adviseert de schenker Jozef te roepen. Jozef moet vervolgens ook de dromen van de farao uitleggen. Door zijn betrouwbaarheid en ijver benoemt de farao hem tot grootvizier. Hij krijgt een nieuwe naam en een vrouw. In die hoedanigheid laat hij graanvoorraden aanleggen, omdat de dromen van de farao er op wijzen dat er na zeven jaren van overvloed, zeven jaren van schaarste en hongersnood zullen volgen. Als eenmaal de schaarse jaren aanbreken, blijkt dit niet tot Egypte beperkt te blijven, ook Kanaän zucht eronder. Als Jozefs broers naar Egypte komen om graan te kopen, nodigt Jozef zijn familie uit om zich te vestigen in de Egyptische provincie Gosen. In de vierhonderd jaar dat de familie in het land Gosen verblijft zal deze aangroeien tot het volk der Israëlieten.

Voorbereidingen

Op advies van Bart gaan we een heleboel kleine spullen meenemen. Nynke heeft zich toegelegd op kinderkleren, ik heb een heleboel brillen verzameld, usb-sticks, een paar telefoons, voor kinderen kleurtjes, gummetjes en noem het maar op. Daarnaast heb ik een partij van 400 condooms op de kop weten te tikken. Ben eigenlijk niet van plan die zomaar aan willekeurige mannen of vrouwen op straat te gaan uitdelen. Jonathan en anders dominee Kangwa zullen er wel raad mee weten.

Voorbereidingen

Morgen over een week vertrekken we. Langzaam aan verzamel ik alle zaken die mee moeten: de malariapillen, paspoort met visum, het officiele Ïnternational Certificate of Vaccination or Prophylaxis, een heleboel Amerikaanse dollars in kleine coupures, een flesje om je handen te desinfecteren (was eerst uitverkocht, iedereen wil het nu hebben i.v.m. de Mexicaanse griep) en een heuze klamboe. Maar natuurlijk nog veel meer wat toch wel speciaal voor deze reis is aangeschaft. Bijvoorbeeld een let-lampje dat je op je voorhoofd kunt doen: makkelijk om mee te lezen (het is daar om 18.00 uur donker) en ook makkelijk als 's avonds nog ergens naar toe wilt lopen.

we stellen ons voor: Nynke Idema

Beste lezers, Nog anderhalve week te gaan en dan zullen we afreizen naar Kitwe in Zambia! Naast de gebruikelijke voorbereiding, zoals vaccinaties halen, muskietennet kopen enzomeer, bereid ik me ook op geestelijke en emotioneel vlak voor door anderen over onze reis te vertellen. Ik vertel dat het een beetje een missie-achtige reis is, maar toch ook weer niet en dat de ontmoeting met de Zambianen centraal staat. Verder vertel ik over de bijbelgesprekken die we de afgelopen jaren in Nederland met een kleine groep gevoerd hebben. En dat we met enkele Zambianen gaan praten over bepaalde bijbelteksten. Ik zeg dan ook dat ik heel benieuwd ben of hun zienswijze en gevoelsleven nav een tekst anders is dan die van mij of ons als (nuchtere?) Hollanders. En ik zeg ook dat ik zo dankbaar ben dat ik deze reis kan ondernemen. Zonder inzet van man en oma was dat niet denkbaar geweest! De aandacht van de toehoorders krijgt bij mijn relaas geen kans om te verslappen. Ik kan nog wel zo enige tijd doorgaan! "En waar slapen jullie dan en wat gaan jullie nog meer doen?" hoor ik dan steevast. En ja, we slapen in een soort bed en breakfast en wat we allemaal nog meer gaan doen? Volg onze weblog en u zult het weten! We"ll keep you informed! Nynke Idema

wie is wanneer waar

Klik op de kaart en hij vergroot!!

Hier kan je zien waar we zoal heen gaan. We landen op zaterdagmorgen de 22' augustus in de hoofdstad Lusaka. Aan het einde van de dag vliegen we naar Ndolo en vandaar pakken we de auto naar Kitwe. Daar blijven we een week. De groep splitst dan in vieren: twee gaan terug naar huis (Nynke en Johannes) , twee gaan naaf Livingstone en Choma (niet op de kaart, een stukje onder Lusaka)) (Chris en Afke). De vier anderen gaan samen naar Solwezi en splitsen daar weer: twee (Bart en Johnatan) naar Zambezi (ook niet op de kaart, maar ligt helemaal in het westen) en twee (Nathalie en Willemien) via het Kafue National Parc naar Livingstone, Victoria Falls (Zimbabwe) en Choma. Dan via Lusaka terug. 18 september is iedeeen weer thuis. Willemien

We stellen ons voor: Nathalie Bienfait

Nathalie Bienfait: In 2006 werd ik door de DZR gevraagd of ik dominee Bart Stobbelaar naar de eerste TEE “All Africa Conferentie” wilde begeleiden. Ook al bestaat TEE al 30 jaar toch hadden de Afrikaanse landen nog nooit tegelijkertijd om de tafel gezeten. Het was heel bijzonder om hier als Europeaan bij te mogen/kunnen zijn. Deze conferentie heeft mij doen besluiten me aan te sluiten bij de al bestaande Haarlemse TEEZ groep. Deze hele andere manier van bijbel lezen is “echt” inspirerend! Doordat je samen discussieert cq. de tekst in een gesprek verklaart, kom je soms tot hele andere inzichten. Het is verbazend om te merken dat de bijbel toch zo hedendaags is. Verder heb ik genoten van het feit dat ik de Zambiaanse pilot groep in Nederland mocht begeleiden. De andere cultuur die toch niet zo anders is. Ik kijk enorm uit naar deze reis. Goed om een project echt af te ronden. Ik hoop ook werkelijk dat de cursus een groot succes wordt in Zambia en dat er andere Bijbelverhalen zullen volgen.

In het dagelijkse leven bestier ik Bienfait Organized (bienfait.org) en verhuur ik mezelf als interim manager in de ruimste zin van het woord.

We stellen ons voor: Willemien Ruygrok

Willemien Ruygrok: ik ben pas sinds heel kort bij de TEEZ-groep, maar ben er nu al door gegrepen. En dat ik nu zo met mijn neus in de boter val en mee kan naar Zambia is natuurlijk helemaal te gek. Voor mij is het voor het eerst dat ik naar Afrika ga. Ik vind het eerlijk gezegd ook wel een beetje eng. Maar ja 'live dangerous' of hou er maar mee op, neitwaar?

In het dagelijks leven werk ik aan de gelijke behandeling (mannen en vrouwen, homo's en hetero's, jong en oud, van alle leeftijden en etnische afstammingen, gehandicapt of wat minder) binnen de Europese Unie. In Haarlem ben ik vice-voorzitter van de doopsgezinde kerk.

willemien

De weg er heen

Op 21 augustus reizen we met zijn achten echt af naar Zambia. Het boek is af!

In dit blog houden we jullie op de hoogte van onze bevindingen. Je kunt je melden en krijgt dan iedere keer als er een nieuw bericht verschijnt een mailtje. Het kan zijn dat we moeilijk toegang tot internet hebben, dus er zal wel eens een paar dagen tussen zitten!

Tijdens de dienst in de Haarlemse doopsgezinde vermaning van 5 juli presenteerden de dominees Heijn en Stobbelaar het TEEZ-project. Een aantal mensen uit de Haarlemse TEEZ groep vertelden over hun ervaringen. Jammer genoeg heb ik er geen fotos'van.

Waar hoop ik wel binnenkort een paar foto's van komen is van de 'groep van acht' die nu afreist.
Binnenkort stellen we ons hier allemaal even voor.

Willemien